Hoe produceren mitochondriën energie?
De energieproductie in mitochondriën vindt plaats door middel van celademhaling, een biochemische reactie waarbij ATP wordt gegenereerd in de mitochondriën. Dit gebeurt door de biologische verbranding van kleine biomoleculen, voornamelijk glucose. Hiervoor is het nodig dat voeding die het lichaam binnenkomt wordt afgebroken in stoffen die nuttig zijn voor het lichaam. Zo worden suikers door enzymen gesplitst tot de kleinste uitvoering van suiker, namelijk glucose. Glucose kan in de mitochondriën energie worden. Daarvoor wordt glucose eerst in twee nog kleinere moleculen gesplitst. Vervolgens ondergaan deze moleculen oxidatie tijdens de zogeheten citroenzuurcyclus en daarna vindt middels de ademhalingsketen de productie van ATP plaats, een handig energiepakketje dat naar plaatsen in de cel kan gaan waar de energie nodig is. Feitelijk produceren je mitochondriën niet zelf energie, maar converteren ze het van de ene vorm naar de andere. Dit proces kun je een beetje zien als de ademhaling van je cellen.
Mitochondriën en een fit lichaam
Hoe goed je mitochondriën werken is bepalend voor hoe fit en gezond jouw lichaam is. Immers, dankzij de energie die mitochondriën maken klopt je hart, wordt voedsel in je darmen verteerd, maak je hormonen aan, haal je adem, blijft je lichaam op temperatuur, vernieuwen je cellen zich, wordt je bloed rondgepompt enzovoorts. Naast deze basale functies, verzorgen je mitochondriën energie voor alles dat jij wilt doen, zoals sporten, koken, boodschappen doen, zingen en al het andere waar je dagelijks je energie in stopt. Zo’n 70% van je energie is nodig voor de basisbehoeftes van je lichaam. Naarmate we ouder worden, zullen het aantal goed functionerende mitochondriën per cel langzaam afnemen. Dit is een normaal en natuurlijk verschijnsel. Hoe ouder je dus wordt, hoe minder energie er beschikbaar is in het lichaam. Je zou kunnen zeggen dat natuurlijke veroudering en de afname van de mitochondriale functie nauw met elkaar samenhangen.
Mitochondriën en energie
Je mitochondriën zijn dus een belangrijke speler als het om het energieniveau van je lichaam gaat. Bij gezonde personen vormen alle mitochondriën samen ongeveer 10% van het lichaamsgewicht. Bij fanatieke sporters is dat zelfs meer. Dat heeft ermee te maken dat spiercellen barstensvol zitten met deze kleine energiefabriekjes: iedere spiercel bevat ongeveer 5000 mitochondriën, terwijl andere cellen er ‘maar’ 1000 tot 4000 bevatten. Mitochondriën hebben voedingsmoleculen nodig om te kunnen converteren in energie, dus wat je eet is heel bepalend voor de werking van je mitochondriën.
Wat is Co-enzym Q10?
Co-enzym Q10, ook wel Q10 genoemd, is een vitamineachtige stof die van nature in al onze cellen voorkomt. Q10 komt in twee vormen in ons lichaam voor: ubiquinon is de geoxideerde vorm en ubiquinol is de gereduceerde of actieve vorm. ‘Ubiquitus’ betekent ‘alomtegenwoordig’ in het Latijn, wat inderdaad de lading dekt, aangezien deze stof in ons hele lichaam vertegenwoordigd is. Het lichaam is in staat ubiquinon om te zetten in ubiquinol en vice versa, maar naarmate we ouder worden verloopt dit proces moeizamer. Dr. Frederick L. Crane was degene die co-enzym Q10 voor het eerst ontdekte in 1957, toen hij het wist te isoleren uit mitochondriën van een runderhart. Hij en zijn team konden ook aantonen dat Q10 essentieel is voor de aanmaak van ATP (energie) in de mitochondriën van elke cel in ons lichaam. Organen en weefsels die veel energie verbruiken zoals hart, alvleesklier, lever, nieren, immuunsysteem, zenuwstelsel en spieren, hebben een hoger gehalte aan co-enzym Q10 in hun mitochondriën. Q10 werkt afwisselend als elektronendonor (ubiquinol) en elektronenacceptor (ubiquinon) in de ademhalingsketen van de cel. Een goede bron van Q10 is orgaanvlees, met name lever, niertjes en kalfszwezerik. Volkoren graanproducten, gevogelte, pinda’s, noten, spinazie, broccoli en vette vis bevatten ook kleine hoeveelheden van dit co-enzym. Het is ook verkrijgbaar als supplement. Kaneka is het bedrijf dat als eerste in staat was om ubiquinol zonder blootstelling aan licht en lucht te isoleren en het stabiel te houden, waardoor het op grotere schaal geproduceerd kon worden.
